بررسی عرضه و تقاضا در بازار گیاهان دارویی (مطالعه موردی استانهای همدان، مرکزی و لرستان)

وجود تقاضا برای گیاهان دارویی تحت تأثیر عوامل مختلف فرهنگی و اجتماعی می باشد. این تحقیق با هدف بررسی تقاضای گیاهان دارویی در سه استان همجوار شامل استان های همدان، مرکزی و لرستان انجام شد. این تحقیق، به روش پیمایشی انجام شد. داده های مورد نیاز این تحقیق از طریق تکمیل پرسش نامه به صورت مصاحبه مستقیم از تعداد 96 فروشنده گیاهان دارویی در استان های منتخب، در سال 1390 جمع آوری گردید. نمونه ها به روش نمونه گیری تصادفی ساده با بکارگیری فرمول کوکران برای حجم جامعه نامعلوم انتخاب شدند. روایی پرسش نامه توسط پانل متخصصان مورد تأیید قرار گرفت. از سوی دیگر، ضریب آلفای کرونباخ برابر 787/0 شد که اعتبار پرسش نامه را اثبات نمود. در این تحقیق، نوسان تقاضای بازار با بهره گیری از ضریب تغییر و رابطه متغیرهای مورد مطالعه با استفاده از آزمون چند دامنه ای دانکن مورد بررسی قرار گرفت. ضمن اینکه، رتبه بندی عوامل مؤثر بر تقاضای گیاهان دارویی با استفاده از آزمون رتبه ای فریدمن انجام شد. نتایج تحقیق نشان داد که در میان انواع مختلف گیاهان دارویی، عرقیات با سهم 8/28 درصدی دارای بیشترین تقاضا در استان های منتخب بود. آزمون رتبه ای فریدمن بیانگر آن بود که قیمت، سهولت مصرف و دسترسی به کلینیک طب سنتی به ترتیب مهمترین عوامل مؤثر بر تقاضای گیاهان دارویی در استان های مورد مطالعه می باشد. نتایج تحقیق همچنین نشان داد که با وجود همجواری استان های مورد بررسی، تقاضا در بازار گیاهان دارویی از لحاظ مقدار و ارزش در این سه استان، فاقد رابطه معنی دار بوده و از یکدیگر مستقل هستند. البته ضریب تغییر نشان داد که میزان تقاضای گیاهان دارویی در استان لرستان از نوسان بیشتری در مقایسه با استان های مرکزی و همدان برخوردار بوده است.